پلاک دندان یا (Dental Plaque) به لایه ای نازک و چسبناک گفته میشود که حاوی میلیون ها باکتری است که به سطح دندان های شما می‌چسبد. این لایه بصورت روزانه به دندان ها چسبیده و باید هر روز پاک شود. هر روز که از صبح بیدار می‌شوید احتمالا با زبان خود متوجه حضور این لایه نسبتا ناخوشایند روی دندان های خود شده اید.
پزشکان و محققان به پلاک دندان اصطلاحا بیوفیلم می‌گویند. زیرا در واقع تجمع بی‌شماری از میکروب ها و باکتری های زنده را در بر می‌گیرد. این روکش چسبنده به میکروب ها کمک می‌کند تا به سطوح مختلف دهان شما چسبیده و مشغول فعالیت و خرابکاری شوند. با ما همراه باشید تا بیشتر با ماهیت پلاک های دندان آشنا شوید.
فهرست مطالب
تفاوت بین پلاک و تارتار
همانطور که گفته شد، پلاک دندان به طور معمول هر روز تشکیلی میشود و این وظیفه شما است که برای حفظ سلامتی دهان خود حتما آن را پاک کنید. اگر احیانا کسی هستید که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیتی نمیدهید، این پلاک هر روز ضخیم تر میشود تا جایی که سخت شده و به راحتی قابل مشاهده خواهد شد.
پلاک ها مواد معدنی که در بزاق شما وجود دارند را جمع کرده و با تبدیل شدن به یک ماده تقریبا زرد رنگ تبدیل به تارتار میشود. تارتار در امتداد لثه، مابین لثه و دندان ها و قسمتهای پشت دندان شما ایجاد میشود.
هرچند که شما میتوانید به راحتی پلاک ها را از بین ببرید اما از بین بردن تارتار نیازمند توجه و تخصص متخصص ارتودنسی و یا دندان پزشک است.
چه عواملی باعث ایجاد پلاک دندان میشود؟
دهان انسان یک دنیای بزرگ و بهتر بگوییم یک اکوسیستم پر رونق است. با هر بار خوردن، آشامیدن و بلعیدن هزاران هزار باکتری، میکروارگانیسم و موجوادت ریز دیگر وارد دهان شما میوشند.
به طور معمول در بیشتر اوقات، تعادل ظریف و خوبی در اکوسیستم دهان شما برقرار است. اما هنگامی که سویه های و انواع خاصی از باکتری ها در دهان شما بیش از حد تجمع پیدا کنند، ممکن است دست به خرابکاری بزنند.
با خوردن برخی مواد غذایی مثل کربوهیدرات در قالب نوشیدنی و خوراکی های دیگر، باکتری ها از قندها تغذیه می کنند. طی این فرآیند اسید تولید میشود. این اسیدها می توانند مشکلاتی زیر را به وجود بیاورند:
- ایجاد حفره در دندان
- ساییدگی و فرسایش دندان ها
- آسیب به بافت لثه
شما فکر میکنید که تنها سطح قابل دید دندان میتواند پوسیده شود. اما حقیقت این است که پوسیدگی دندان ناشی از پلاک، حتی می تواند در زیر لثه های شما نیز اتفاق بیا‌فتد.
(محتوای پیشنهادی: علت آفت دهان)
تشخیص
بیشتر اوقات پلاک بی رنگ یا به زرد کمرنگ است. یک دندانپزشک می تواند در معاینه دهانی با استفاده از یک آینه کوچک وجود پلاک را روی دندان شما قرار دهد.
درمان
شما میتوانید با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان بصورت مرتب و منظم پلاک ها را نابود کنید. و یا مانع از سفت و سخت تر شدن آن ها شوید. برخی از دندانپزشکان برای از بین بردن این ساختارهای مضر، پیشنهاد میکنند که از مسواک های برقی الکترونیکی استفاده کنید زیرا به نظر میرسد که در از بین بردن پلاک موثرتر هستند.
یک مطالعه تحقیقاتی در سال 2019 نشان داد که استفاده از خمیر دندان حاوی جوش شیرین نیز راهی مناسب برای خلاص شدن از پلاک دندان است. پلاک هایی که سخت شده و تبدیل به تارتار شده اند تنها باید توسط دندانپزشک از بین بروند.
پیشگیری
رعایت بهداشت دهان و دندان
برای جلوگیری از بروز آسیب ناشی از فعالیت باکتری‌ها به دندان و لثه‌ها، مهم‌ترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که هر روز دندان های خود را تمیز کنید. روزانه دو بار مسواک بزنید و بعد از خوردن غذاهای قندی مسواک بزنید. انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می کند که دو بار در روز به مدت دو دقیقه دندان های خود را مسواک بزنید.
توت های خانواده بری را مصرف کنید
در مورد مصرف میوه هایی مثل بلوبری، کرانبری، توت فرنگی و …. با دندانپزشک خود صحبت کنید. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که پلی فنول موجود در این میوه ها میتواند باعث مهار دو باکتری مضر در دهان میشوند که در سوراخ کردن دندان ها نقش دارند.
این دو باکتری عبارتند از:
- استرپتوکوک موتانس
- استرپتوکوک سوبرینوس
هرچند که برای اثبات این ادعا تحقیقات زیادی باید صورت بگیرد اما در هر صورت میتوانید مصرف این میوه های سالم را در دستور کار خود قرار دهید. زیرا دست کم مطمئن هستیم که این میوه ها های ضرری به حال شما ندارند.
مدیریت پلاک دندان
پلاک‌ها هر شب زمانی که خواب هستید و یا در طول روز هنگامی که مشغول خوردن و آشامیدن هستید شکل میگیرند. اگر موارد زیر را به درستی انجام دهید میتوانید جلو رشد و یا سفت و سخت شدن این لایه مضر را بگیرید:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- محدود کردن خوراکی ها، نوشیدنی ها و غذاهای قندی یا با کربوهیدرات بالا
- مراجعه منظم به دندانپزشک
بدون تمیز کردن منظم دندان ها، پلاک ممکن است به تارتار سخت تبدیل شود. یا ممکن است باعث ایجاد حفره، پوسیدگی دندان و بیماری لثه شود. التهاب در دهان شما می تواند منجر به بروز سایر مشکلات سلامتی شود. بنابراین از بین بردن این لایه ها با مسواک زدن را تبدیل به یکی از عادات روزانه خود کنید.
